Doelen & resultaten | Jaarverslag en Jaarrekening 2022

Wat willen we bereiken?

Ik heb voldoende inkomen.

Wat gaan we daarvoor doen?

Ons minimabeleid zorgt ervoor dat ook inwoners die weinig geld hebben mee kunnen doen in de samenleving.
1.1.1
Stand van zaken Voorjaarsnota
Vanuit het nieuwe beleidsplan minima & schuldhulpverlening wordt een actieplan opgesteld. Hierin staat beschreven hoe de doelen in het beleidsplan worden behaald met acties. Dit geeft ons richting voor de aankomende jaren en de mogelijkheid om te prioriteren.
Er wordt ook gewerkt aan nieuwe beleid voor de bijzondere bijstand, dit nieuwe beleid geeft ruimte voor meer maatwerk. Daarnaast wordt gekeken hoe om te gaan met de Doe Mee!-regeling en het Kindpakket in combinatie met een samenwerking met Stichting Leergeld. Ook energiearmoede is een belangrijk thema. Er wordt gekeken naar energiebesparende maatregelen voor minimahuishoudens. Daarnaast wordt de eenmalige energietoeslag zo snel mogelijk uitgekeerd.
Stand van zaken Jaarrekening
2022 was het jaar van de energiecrisis en een hoge inflatie. Dit heeft veel druk gelegd op onze inwoners en ons minimabeleid. De acties in het actieplan hebben daarom niet allemaal plaatsgevonden in 2022. Wat is er wel gebeurd?
- De Doe Mee! Regeling is aangepast. We zijn gestopt met de uitvoering van het Kindpakket en werken in plaats daarvan nu samen met Stichting Leergeld. Dit sluit aan bij het Koersdocument Sociaal domein: ‘meer gebruik maken van de kracht van de samenleving’;
- Verhoging van de inkomensgrens voor de Doe Mee! Regeling. Het gaat om een verhoging van 120% van de bijstandsnorm naar 130% per 1-1-2023;
- We hebben de energietoeslag van €1300 aan ruim 1900 huishoudens toegekend;
- Er is eind 2022 een noodfonds opgericht in samenwerking met de kerken. Huishoudens kunnen €190 ontvangen wanneer zij door hulpverleners worden doorverwezen. In 2023 loopt dit door;
- Er is extra subsidie toegekend aan 6 organisaties die minimahuishoudens ondersteunen.

We zetten sterk in op de preventie van schulden. Inwoners met beginnende schulden helpen we voordat hun problemen groter worden.
1.1.2
Stand van zaken Voorjaarsnota
Er is een nieuwe contract met SSHB Support (voorheen Schuldhulpbuddy’s) aangegaan. In dit contract ligt de nadruk op het verbeteren en verduurzamen van de samenwerking tussen SSHB en de gemeente.
Onze preventietaken hebben we uitgebreid. Zo doen we mee met de Week van het geld waarin gastlessen op scholen worden gegeven. Ook worden er verjaardagspakketjes naar 18-jarigen gestuurd waarin meer informatie staat over hun financiële rechten en plichten.
We zien nog geen gevolgen bij schuldhulpverlening rondom de hoge energiekosten. Dit verwachten we in de loop van het jaar wel.
Stand van zaken Jaarrekening
In 2022 hebben we onze diensten en hulpverlening rondom schuldhulpverlening uitgebreid met onder andere een saneringskrediet. Hiervan zijn er 13 verstrekt. Dit houdt in dat wanneer een inwoner schulden heeft bij verschillende schuldeisers, deze schulden worden afgekocht met het saneringskrediet en dat de inwoner alleen het saneringskrediet hoeft terug te betalen. Dit zorgt voor rust en overzicht bij zowel de inwoner als de schuldeisers. Op basis van vroegsignalering krijgen we gemiddeld 50 meldingen per maand van partners zoals: woningcorporaties, zorgverzekeraars, het waterbedrijf en energiebedrijven. Op deze manier kunnen we tijdig schakelen om te voorkomen dat financiële problemen groter worden.
Daarnaast zijn er tijdens ‘de Week van het Geld’ lessen gegeven op scholen door onze schuldhulpverleners en krijgen 18-jarigen van ons een verjaardagskaart met meer (financiële) informatie.
Ook kunnen onze schuldhulpverleners sinds 2022 in één systeem werken. Hierdoor is er meer overzicht en kunnen we beter informatie verzamelen over ons eigen werk.

Ik kan hulp vragen als dat nodig is.

Wat gaan we daarvoor doen?

Grip op de kosten van Wmo en Jeugdhulp: implementatie koersdocument
1.2.1
Stand van zaken Voorjaarsnota
Naast het thema Gebiedsgericht werken, zijn we gestart met het Sociaal Atelier. Dit is een integrale werkvorm waarin alle organisaties die werken op het gebied van welzijn, zorg en leefbaarheid gezamenlijk projecten oppakken en uitvoeren. Inwoners worden betrokken bij de opzet en uitvoering van projecten. Deze vorm van co-creatie sluit goed aan bij de geest van deze tijd.
Voor Één gezin één plan zijn we bijna zo ver dat we in ieder geval de ICT systemen van het Sociaal Team en van team Inkomen en Participatie op elkaar hebben aangesloten.
In eerste instantie is gekozen om pas later in het jaar met Normaliseren aan de slag te gaan. Wel is begin 2022 een projectleider gestart die zich bezighoudt met de gezamenlijke visie op en verbinding met partners in het preventieve voorliggende jeugdveld.
De voorbereiding op de evaluatie van de pilot indicatievrije dagbesteding is in samenwerking met de gemeente Nijmegen en de aanbieders gestart.
Stand van zaken Jaarrekening
Als het gaat om grip op kosten op Wmo-Jeugd vallen de kosten binnen de kaders en zijn er geen uitschieters. In 2022 heeft 10% van de jeugdigen (tot 23 jaar) gebruik gemaakt van een jeugdzorg voorziening en 8% van de inwoners van een Wmo voorziening.
In het kader van normaliseren zijn de voorbereidingen afgerond om te starten met de Peuter Plusgroep. Kinderen met een begeleidingsvraag worden opgevangen in kleinere groepen met meer duidelijkheid en structuur en meer nabijheid van begeleiding. Hiermee wordt zwaardere zorg, zoals dagbehandeling, voorkomen en is daarmee kostenbesparend. Daarnaast is de aanbesteding van één ICT-applicatie voor inkomen, jeugdhulp, leerlingenvervoer, Participatiewet, statushouders/inburgering, Wmo en schuldhulpverlening bijna afgerond. In 2023 gaan we deze implementeren.
De pilot indicatievrije dagbesteding voor volwassenen hebben we verlengd omdat de periode om ervaring op te doen kort was (medio 2020 t/m 2021), mede doordat corona een sterk beperkende invloed had op het organiseren en innoveren van dagbesteding. In het najaar 2023 volgt opnieuw een evaluatie.

We helpen inwoners langer zelfstandig thuis te wonen.
1.2.2
Stand van zaken Voorjaarsnota
In plaats van multidisciplinaire wijk-GGZ-teams hebben we in onze gemeente uiteindelijk gekozen voor het project wijk GGD’er. Hiermee sluiten we beter aan bij de reeds aanwezige expertise in onze sociale teams en voorkomen we dat er een extra toegangspoort en daarmee een nog meer versnipperd zorglandschap ontstaat. Voor de wijk GGD’er hebben we subsidie gekregen van ZonMW. Het project start per 1 april 2022 en doen we in samenwerking met de gemeenten Heumen en Mook en Middelaar.
Stand van zaken Jaarrekening
Het project ‘Wijk GGD’ is in 2022 gestart, in samenwerking met de gemeenten Heumen en Mook en Middelaar. Via de GGD en Ixta Noa zijn drie Wijk GGDers actief in de gemeente Berg en Dal. De eerste feedback van medewerkers van ons Sociaal Team laat zien dat de inzet en kennis van de Wijk GGD gewaardeerd wordt en zinvol is.
De verbeterpunten van de Wet verplichte GGZ eisen ook maatregelen door het rijk.
De eerste ouderenmarkt heeft in oktober plaatsgevonden in Groesbeek. De opkomst viel wat tegen. Er wordt gewerkt aan een aangepast programma voor ouderen in Millingen aan de Rijn. Dit moet plaatsvinden in september 2023. Het opleiden van vrijwilligers om 65+ ers te bezoeken is uitgesteld. Uit onderzoek (enquête Praat Mee in Berg en Dal) is gebleken dat de behoefte aan keukentafelgesprekken over Vitaal ouder worden, niet groot is.

We helpen voorkomen dat kinderen uit huis worden geplaatst.
1.2.3
Stand van zaken Voorjaarsnota
De organisatie van de jeugdbeschermingsketen is complex, met veel betrokken organisaties. Van lokale wijkteams en Veilig Thuis tot Jeugdbescherming en de Raad voor de Kinderbescherming. De diensten van de verschillende organisaties vormen te vaak geen logisch, samenhangend en overzichtelijk geheel voor het gezin. Er is overlap maar tegelijkertijd sluiten de vele schakels niet altijd op elkaar aan. Soms vallen er gaten. Met als gevolg dat de juiste hulp en bescherming tekort schieten. De Gelderse gemeenten, Veilig Thuis, Jeugdbescherming, Moviera (opvangcentrum huiselijk geweld) en de Raad voor de Kinderbescherming hebben daarom afgesproken om intensiever samen te werken in één team. Dit noemen we Toekomsttuinen. In de regio Gelderland-Zuid gaan we daarmee aan de slag.
Stand van zaken Jaarrekening
- Er is veel behoefte aan buurtgezinnen. In 2022 zijn 19 vraaggezinnen naar ieders tevredenheid gekoppeld aan de steungezinnen (klanttevredenheidscijfer: 9,1). Ook de onderlinge samenwerking met het Sociaal Team verloopt naar tevredenheid. In september is de pilot afgerond en daarmee is Buurtgezinnen onderdeel geworden van ons reguliere aanbod. Het werven van steungezinnen bleek in de polder wat achter te lopen en heeft in de tweede helft van het jaar meer aandacht gekregen, onder meer door spandoeken op de basisscholen op te hangen en flyers te verspreiden.
- We zijn gestart met de voorbereidingen om te komen tot een regionaal expertise punt scheiden (REPS), lees hier meer over in 1.4.5. Dit is nodig omdat complexe scheidingen een veel voorkomende oorzaak is van uithuisplaatsingen.
- Op het gebied van jeugdbescherming werken we intensief samen met de gemeenten in de regio Rijk van Nijmegen. De stad Nijmegen is pilotgemeente voor de Toekomsttuin (betere samenwerking rondom jeugdbescherming. Goede resultaten kunnen wij meteen bij ons toepassen.
- Het voorkomen van uithuisplaatsingen heeft ook samenhang met de activiteiten op normaliseren (de inzet op preventie) zoals ook omschreven staat onder 1.2.1. de aanbesteding van één ICT-applicatie voor inkomen, jeugdhulp, leerlingenvervoer, Participatiewet, statushouders/inburgering, Wmo en schuldhulpverlening.

Wij helpen mantelzorgers, zodat zij de zorg voor hun naasten kunnen blijven bieden.
1.2.4
Stand van zaken Voorjaarsnota
Nu er weer meer mogelijk is worden activiteiten voor mantelzorgers opgestart. Zoals ‘koffie met’ en ‘mantelzorgtafels’ in Millingen en Groesbeek.
Ook is gewerkt aan de nieuwe Nota Mantelzorg 2022-2026. Deze nota is weer gezamenlijk opgesteld met Mantelzorg Berg en Dal. We benoemen concreet hoe we de mantelzorgers willen ondersteunen. Deze nota leggen we in de loop van 2022 voor aan de gemeenteraad.
Stand van zaken Jaarrekening
De gemeenteraad heeft in 2022 de nieuwe nota Mantelzorg 2022-2026 vastgesteld. In deze nota benoemen we concreet hoe we de mantelzorgers willen ondersteunen.
De reguliere activiteiten voor mantelzorgers door Mantelzorg Berg en Dal zijn na corona weer opgestart. Er zijn in 2022 bijna 700 mantelzorgcomplimenten uitgereikt.
Mantelzorg Berg en Dal heeft in 2022 een nieuwe website die toegankelijk is en eenvoudig leest op de telefoon of tablet. Hier staat lokale en landelijke informatie. Ook kun je een oproep doen voor hulp in huis. Of een eigen netwerk inrichten. Je kunt dan als mantelzorger of ontvanger van de mantelzorg familie, vrienden, kennissen of zorgaanbieders uitnodigen voor een gezamenlijke agenda.

Ik ben betrokken en doe mee.

Wat gaan we daarvoor doen?

We gaan met jongeren in gesprek om hen bewust te maken van hun stem.
1.3.3
Stand van zaken Voorjaarsnota
Op dit moment lopen nog gesprekken met de buurt over de nieuwbouw van de starterswoningen in Millingen aan de Rijn. Ook met jongeren is gesproken. Zij zijn enthousiast over de huidige plannen van Waardwonen.
Op dit moment zijn er verschillende jongereninitiatieven. Twee groepen jongeren zijn samen met de gemeente in gesprek over een skatebaan in de omgeving van Beek. In Millingen aan de Rijn hebben jongeren subsidie van de gemeente gekregen voor het realiseren van een Calisthenicspark (fitnessplek in de buitenruimte). Jongeren willen elkaar les geven op deze plek. In maart is de jongerenontmoetingsplek bij sporthal Heuvelland gerealiseerd. Hier kunnen jongeren ook buiten sporten. Dit is gerealiseerd op verzoek van een groep jongeren uit Groesbeek.
Stand van zaken Jaarrekening
In 2022 zijn samen en door jongeren verschillende initiatieven opgepakt. De gemeente heeft hierbij op verschillende manieren ondersteund: door daadwerkelijk te realiseren, subsidie te geven of bijvoorbeeld een vergunning aan te vragen. Het Calisthenicspark in Millingen wordt begin 2023 gerealiseerd. De opdracht is aan de leverancier verleend. Inmiddels is een plek in de buurt van Beek gevonden voor een skatebaan. Met twee groepen jongeren is dit samen ontworpen en is een plan opgesteld. Dit krijgt in 2023 een vervolg.
In Groesbeek zijn (op verzoek van jongerengroepen) twee ontmoetingsplekken gerealiseerd: bij de Mies en sporthal Heuvelland.
Het jongerencentrum de Maddogs is opnieuw ingericht. Jongeren wilden meer met muziek doen. Hiervoor is een muziekstudio is gerealiseerd.
In Ooij en Leuth wordt vanuit jongerenwerk aanvullend (professioneel) beheer ingezet om de Dispel en de Kakatoe vaker voor de jeugd te openen. Ook om meer met hen in gesprek te komen en te vragen waar ze behoefte aan hebben.
De raadswerkgroep Jeugd en politiek heeft een prijsvraag uitgeschreven en geld beschikbaar gesteld voor initiatieven vanuit de jeugd. Er waren 3 winnaars. Een mooi voorbeeld hiervan is dat er in Millingen bankjes op de dijk zijn geplaatst. Ook krijgt het ontmoetingshokje een make-over met graffiti kunstwerk.
Samen met kinderen en jongeren zijn voor verschillende speelplekken nieuwe ontwerpen gekozen. In Ooij konden kinderen en jongeren op een verkiezingsdag stemmen op een nieuw ontwerp voor de speelplek en jongerenontmoetingsplek Wilhelminaplas.

Inwoners bepalen zelf welke onderwerpen belangrijk zijn voor hun dorp en gaan hiermee aan de slag.
1.3.1
Stand van zaken Voorjaarsnota
In Breedeweg is een nieuwe start gemaakt met de Dorpsagenda. Samen met Forte Welzijn worden eerste gesprekken gevoerd met de initiatiefnemers.
In Millingen aan de Rijn zijn de initiatiefnemers gestopt met de Dorpsagenda.
De werkgroep Burgerparticipatie (bestaande uit vrijwilligers) komt binnenkort met de resultaten van de evaluatie van de bestaande Dorpsagenda’s en de werkwijze. Deze resultaten nemen we mee in de jaarlijkse evaluatie van de Nota Participatie. De evaluatie leggen we voor aan de gemeenteraad.
Stand van zaken Jaarrekening
De werkgroep Burgerparticipatie heeft de evaluatie over Dorpsagenda's en de werkwijze aan de gemeente overhandigd. In deze evaluatie worden verschillende aanbevelingen meegegeven. Hier gaan we in 2023 mee aan de slag.
Het ontwerpproces voor een nieuw Reiner van Ooiplein in Ooij is afgerond. Een nieuw dorpsplein stond op de dorpsagenda Ooij. Als gemeente wilden we ook met het plein aan de slag. Vanaf de start heeft een werkgroep met inwoners een actieve rol gespeeld in het proces. Zo hebben de inwoners de plannen aan het dorp gepresenteerd. Dit is een mooi voorbeeld van burgerparticipatie en de samenwerking met de gemeente aan een nog mooier Berg en Dal. Het nieuwe plein wordt in 2023 gerealiseerd.
In Breedeweg krijgt de nieuwe Dorpsagenda steeds meer vorm. De verkoop van de Sleutel en de kerk zijn onderwerpen op de agenda waaraan inwoners hebben meegedaan. In 2023 krijgt dit een vervolg.
In Leuth is een start gemaakt met de herijking van de Dorpsagenda door de initiatiefnemers samen met inwoners. Er zijn verschillende gesprekken zijn gevoerd, waarbij nieuwe acties en onderwerpen door de inwoners zijn benoemd. De gemeente sluit hierbij aan om te luisteren en om mogelijke verbindingen te leggen.
Een vergelijkbaar proces is gestart in Heilig Landstichting. Ook hier is de Dorpsagenda door de initiatiefnemers (samen met het dorp) geëvalueerd.

We werken samen met inwoners zoals we hebben afgesproken in de nota inwonerparticipatie.
1.3.2
Stand van zaken Voorjaarsnota
We hebben een interne werkgroep 'Samen maken we Berg en Dal' opgericht. De leden komen uit de verschillende teams en zijn ambassadeur van de interne samenwerking en de samenwerking met onze inwoners en andere partijen. Bij ruimtelijke ordeningsprojecten verwijzen we de initiatiefnemers naar de werkwijze in de nota. Dit wordt actief opgepakt. We werken aan een toolkit voor de initiatiefnemers en onze collega’s, zodat het goede gesprek met de belanghebbenden wordt gevoerd.
De nota participatie wordt dit jaar geëvalueerd. Onderdeel van de evaluatie is het digitale platform. De resultaten van de evaluatie worden ter informatie aan de gemeenteraad voorgelegd. De evaluatie willen we ook met een aantal raadsleden voorbereiden.
Stand van zaken Jaarrekening
In overleg met ambtelijk opdrachtgever en portefeuillehouder is besloten om voor de evaluatie meer tijd te nemen. De uitkomsten van de evaluatie worden rond de zomer van 2023 aan de raad voorgelegd.
In 2022 zijn verschillende interviews afgenomen met collega's over de nota participatie en samenwerking met inwoners meer in het algemeen. Dit gesprek is ook met het college gevoerd.
In de interne werkgroep ‘Samen maken we Berg en Dal’ zijn verschillende acties opgepakt om het samenwerken met inwoners meer gemeengoed te laten zijn. Zo is een pool van gespreksleiders geformeerd om collega’s/ projectleiders te ondersteunen in het gesprek met de inwoner.
De gemeente heeft verschillende inwonersinitiatieven ondersteund, zoals:
(1) de voedseltuin Groesbeek. In deze voedseltuin worden groenten geteeld die bij de voedselbank worden uitgedeeld;
(2) het vergroenen van parkeerterrein de Vriendenkring. De stichting wil dit plein vergroenen. Het stenige karakter is een doorn in het oog. Daarnaast is er een beweegtuin voor ouderen, een terras en speelplek voor jongeren gerealiseerd.

Statushouders horen erbij in Berg en Dal.
1.3.4
Stand van zaken Voorjaarsnota
Inburgering
We zijn per 1 januari begonnen met de uitvoering van de nieuwe Wet inburgering. De gemeente heeft daarbij de volledige regie op het inburgeringsproces van nieuwkomers. Als de inburgeringsplichtige aan de gemeente is gekoppeld en er een woning is toegewezen helpt Vluchtelingenwerk met de inrichting en biedt gedurende een half jaar maatschappelijke begeleiding. In de beginfase wordt een leerbaarheidstoets afgenomen en wordt de brede intake afgerond. Uit deze brede intake vloeit het Plan inburgering en participatie (PIP) waarin de geadviseerde inburgeringsroute, de einddoelstelling participatie, einddoelstelling taal, startdatum Participatieverklaringtraject (PVT) en Module Arbeidsmarkt en Participatie (MAP) zijn opgenomen. Aandachtspunten op ‘overige leefgebieden’ worden ook opgenomen zodat er optimale ondersteuning van het inburgeringstraject wordt geboden.
In de eerste zes maanden van het traject onderzoeken we ook de financiële redzaamheid van de statushouder en bieden we daarbij ondersteuning aan, in samenspraak met Vluchtelingenwerk, SSHB support (voorheen Schuldhulpbuddy) en de Formulierenbrigade. Tevens werken we aan intensieve werving van taalmaatjes en worden via het WerkBedrijf meer taalstages ingezet.
Huisvesting
De huisvesting van statushouders staat zwaar onder druk, de druk is momenteel ook verhoogd door de komst van vluchtelingen uit Oekraïne. De verwachting is dat het Rijk gemeenten gaat verplichten ook voor de statushouders meer opvangcapaciteit te realiseren. Wij hebben net als veel andere gemeenten een achterstand in de taakstelling. We zijn afhankelijk van vrijkomende sociale huurwoningen bij de corporaties waar helaas nog steeds een groot tekort aan is. De komende maanden zullen we de extra maatregelen van het Rijk moeten afwachten. Deze inspanningen combineren we op dit moment met de grootschalige opvang in de Kentering van vluchtelingen uit Oekraïne.
Stand van zaken Jaarrekening
In 2022 hebben we voor het eerst alle taken uitgevoerd die we als gemeente vanuit de Wet Inburgering 2021 (WI2021) moeten uitvoeren. Doordat de taken die we moeten uitvoeren fors zijn toegenomen hebben we de formatie bij de consulenten inburgering uitgebreid.
We hebben in 2022 80 statushouders in onze gemeente gehuisvest. 32 van deze statushouders zijn inburgeringsplichtig onder de WI2021. De overige statushouders vallen nog onder de oude wet of zijn (nog) niet inburgeringsplichtig (zoals kinderen). We vinden het belangrijk om ook de statushouders die onder de oude wet vallen goed te blijven ondersteunen. Op dit moment begeleiden we ook nog 180 statushouders die onder de oude wet vallen.
We hebben bij de 32 statushouders die onder de WI201 vallen een brede intake afgenomen en het PIP opgesteld. Het PIP is het Persoonlijke plan Inburgering en Participatie. In dit plan staan afspraken (die tijdens de brede intake zijn gemaakt) over hoe de inburgeraar gaat inburgeren en hoe/zij gaat participeren in de samenleving. Na het opstellen van het PIP kan de inburgeraar starten met de inburgering en met het taalonderwijs.
In 2023 kunnen statushouders gaan starten met de Module Arbeidsmarkt en Participatie (MAP). Het doel van de MAP is om inburgeringsplichtige kennis te laten maken met en voor te bereiden op deelname aan de Nederlandse arbeidsmarkt. De MAP wordt uitgevoerd door het WerkBedrijf. In 2023 starten we ook met het financieel zelfredzaam maken van statushouders die onder de WI2021 vallen. VluchtelingenWerk gaat hiervoor een cursus verzorgen; Omgaan met Geld. Ook SSHB-Support krijgt een rol in het financieel zelfredzaam maken van statushouders.
Tot slot hebben we nog de verplichting om statushouders die onder de WI2021 financieel te ontzorgen. Dit betekent dat we een aantal vaste lasten (huur en zorgverzekering) inhouden op de bijstandsuitkering.
In 2022 hebben we dankzij extra inspanningen 48 taalmaatjes geworven en werden er 41 statushouders ondersteund door taalmaatjes. Verder hebben we in 2022 veel bedrijven, verenigingen en stichtingen benaderd om te onderzoeken of statushouders vrijwilligerswerk bij hen kunnen doen. Er zijn in het totaal 24 bedrijven bezocht. Bij 9 van de 24 bedrijven zijn 20 statushouders gestart met vrijwilligerswerk. De overige 15 bedrijven staan open voor vrijwilligers maar daarvoor wordt nog een goede match gezocht. Binnen de gemeente zelf hebben we 1 statushouder een taalstage aan kunnen bieden bij de uitkeringsadministratie.
Huisvesting
De opgave voor statushouders bestond in 2022 uit het inlopen van de achterstand (21 personen), de reguliere taakstelling (48) en een extra versnelling (12, feitelijk een deel van de opgave voor 2023). Op één na is dat gelukt: in 2022 zijn 80 personen gehuisvest. De versnelling is een extra inspanning die bestuurlijk is afgestemd gezien de grote druk op de asielketen. Dit aantal gaat af van de taakstelling in 2023.
Tevens zijn er in 2022 262 opvangplaatsen gecreëerd voor Oekraïense vluchtelingen. Het grootste aantal is gehuisvest op de locatie Kentering, circa 20 Oekraïners wonen op de Muntberg en tenslotte zijn er 12 Oekraïners gehuisvest in de voormalige pastorie te Leuth. Het beheer en exploitatie van deze locaties is in handen van de gemeente.
Tenslotte zijn er in oktober 50 opvangplaatsen gecreëerd in Groesbeek voor de opvang van minderjarige asielzoekers. De exploitatie en beheer van deze locatie is in handen van het COA.

Alle inwoners hebben voldoende vaardigheden om mee te kunnen doen.
1.3.5
Stand van zaken Voorjaarsnota
Per januari 2022 is er in de regio Rijk van Nijmegen een nieuwe taalcoördinator gestart. De coördinator gaat zich inzetten voor de regionale aanpak van laaggeletterdheid in het Rijk van Nijmegen. Daarnaast zal de coördinator een coördinerende en organiserende rol gaan vervullen binnen het Bondgenootschap.
Daarnaast zijn er in de regio meerjarige subsidieafspraken gemaakt met het ROC Nijmegen (en ROC Rivor) om het formele aanbod volwasseneneducatie te blijven verzorgen, in ieder geval tot en met 2024. Het formele aanbod volwasseneneducatie heeft als doel de vaardigheden van onze inwoners op het gebied van taal, rekenen en digitale vaardigheden te verbeteren.
In het voorjaar zijn er gesprekken geweest om in samenwerking met Stichting Lezen en Schrijven regionaal aan de slag te gaan met het onderwerp ‘taalrijke thuisomgeving’. Door in te zetten op een gezinsgerichte aanpak zetten we in op taalarme ouders/opvoeders. Concrete plannen hiervoor geven we vorm.
Stand van zaken Jaarrekening
Eind 2024 moeten gemeenten de regierol vervullen voor een gemeentelijke gezinsaanpak Geletterdheid. Ouders spelen namelijk een cruciale rol bij de taalontwikkeling van hun kind. In samenwerking met Stichting Lezen en Schrijven is in 2022 de eerste inventarisatie geweest voor een gezinsaanpak in gemeente Berg en Dal. Op regionaal niveau is er in samenwerking met de nieuwe taalcoördinator ingezet op een duurzame inzet van team basisvaardigheden en het actief betrekken en enthousiasmeren van het bondgenootschap. Zowel het team basisvaardigheden als het bondgenootschap krijgen in 2023 meer vorm.

Samen met vrijwilligers bepalen we hoe we hen het beste kunnen ondersteunen.
1.3.6
Stand van zaken Voorjaarsnota
In februari heeft de gemeenteraad de nieuwe nota Vrijwilligerswerk 2022-2026 vastgesteld. De nota is met het vrijwilligerssteunpunt van Forte Welzijn opgesteld. Concrete acties van vrijwilligers zijn op www.samenbergendal.nl opgehaald. Op verzoek van verschillende stichtingen en verenigingen zijn WBTR (Wet bestuur en toezicht rechtspersonen) cursusavonden georganiseerd. De WBTR is een wettelijke verplichting voor verenigingen en stichtingen en geldt voor alle besturen. Maar liefst 36 stichtingen en verenigingen hebben zich aangemeld. Vanaf maart zet het vrijwilligerssteunpunt zich extra in voor hulp aan de Oekraïense vluchtelingen door onder andere vrijwilligers te koppelen aan vluchtelingen.
Stand van zaken Jaarrekening
In de tweede helft van het jaar zijn cursussen georganiseerd over middelengebruik en EHBO. In Leuth is een vrijwilligersmarkt ‘nieuwe stijl’ georganiseerd. Hier hebben de verschillende stichtingen en verenigingen zichzelf aan de inwoners van het dorp gepresenteerd. Bijkomend voordeel: er ontstond tijdens deze dag ook veel contact tussen de vrijwilligers zelf. Dit zorgt weer voor meer samenwerking onderling.
Het vrijwilligerssteunpunt heeft onze vrijwilligers in het zonnetje gezet door op de dag van de vrijwilliger aan honderden vrijwilligers een bedankje te overhandigen. Men kon elkaar hiervoor aanmelden.

Inwoners kunnen gebruikmaken van de bestaande Inloop & Ontmoetingspunten
1.3.7
Stand van zaken Voorjaarsnota
Tijdens de coronaperiode konden de Inloop en Ontmoetingspunten grotendeels open blijven, maar zagen we dat een deel van de doelgroep en de vrijwilligers voorzichtig waren om deel te nemen. We hopen dat dit tij gekeerd is met de versoepeling van de maatregelen. Met de aanbieders en Forte Welzijn zijn gesprekken gevoerd om de inloop en ontmoeting voort te zetten en waar mogelijk uit te bouwen met behulp vrijwilligers en inwonersinitiatieven.
Voor de mensen met een psychische kwetsbaarheid zijn afspraken gemaakt om een aangepast programma in te zetten die de inloop GGZ deels vervangt. We willen hiermee mensen motiveren (weer) aan de inloop GGZ deel te nemen. Dit programma is gericht op bewustwording, inclusie en versterken van de eigen mogelijkheden.
Stand van zaken Jaarrekening
Er zijn gesprekken geweest met de aanbieders van de inloop en ontmoeting en de aanbieders van de specialistische dagbesteding voor ouderen. De inloop en ontmoetingspunten worden door ouderen goed bezocht en voorzien in een behoefte. Wel zien we dat er sinds corona een zekere terughoudendheid is ontstaan. Met de aanbieders is afgesproken om hier extra aandacht aan te besteden. Onder andere door goede communicatie over de mogelijkheden van inloop en ontmoeting en door inwoners actief te blijven betrekken bij het initiëren en aanbieden van activiteiten.
Verspreid over de gemeente zijn er 12 locaties waar inloop en ontmoeting wordt georganiseerd. Het aantal deelnemers verschilt per locatie. Deelname varieert van 5 deelnemers (kleine kern, beperkte openstelling) tot 20 deelnemers per dag (grotere kern, vaker openstelling).
De specialistische dagbesteding voor ouderen wordt op basis van de gesprekken en de ervaringen bijgesteld. Deze vorm van dagbesteding is voor ouderen waarvan de ondersteuningsbehoefte niet meer in de inloop en ontmoeting opgevangen kan worden. We zien bij de specialistische dagbesteding een afname in het aantal ouderen en we zien een verschuiving tussen aanbieders en tussen dagbestedingsvormen. De specialistische dagbesteding voor ouderen blijft bestaan, maar met minder aanbieders, namelijk twee in plaats van vier aanbieders
Ook met de aanbieders van inloop GGZ is overleg gevoerd. Op basis van deze gesprekken is besloten om geen aparte GGZ-inloop in onze gemeente meer te organiseren voor mensen met een psychische kwetsbaarheid, maar hiervoor aan te sluiten bij de regionale GGZ-inloopvoorziening. Wel blijven we inzetten op lokale bewustwording en inclusie en op aansluiting bij de inloop en ontmoetingsactiviteiten in de diverse kernen.

Alle kinderen krijgen gelijke kansen.

Wat gaan we daarvoor doen?

Wij stimuleren bij onze inwoners een gezonde leefstijl.
1.4.1
Stand van zaken Voorjaarsnota
Vanwege Corona hebben we van het Rijk extra budget ontvangen voor activiteiten op het gebied van gezonde leefstijlinterventies. We gaan dit extra budget besteden aan:
- “Welzijn op Recept’. Een beproefde leefstijlinterventie gericht op welzijn; leefstijl, zingeving, bewustwording, participatie;
- Uitbreiden van de pilot Samen actief. Divers sportaanbod voor uitkeringsgerechtigden, om hun re-integratie te bevorderen. Door sportactiviteiten komt men letterlijk als figuurlijk in beweging;
- Gezondheid beter in beeld. De steekproef van de extra gehouden gezondheidsmonitors van de GGD, wordt verhoogd. Zodat we straks per dorp in beeld hebben de gevolgen van corona en zo gerichtere acties kunnen uitzetten.
Aan vrijwilligers van de EHBO-verenigingen en jongerenwerkers Forte Welzijn is de training EHBO bij drank en drugsongevallen gegeven. Hierdoor weten ze beter hoe te handelen wanneer dit speelt.
Stand van zaken Jaarrekening
Op dit moment zijn er vier huisartsenpraktijken die meedoen met de pilot ‘Welzijn op recept’. Daarnaast is gewerkt aan het bouwen van een netwerk zodat hulpvragen zo goed mogelijk opgepakt kunnen worden.
We hebben besloten om de speelplekken versneld rookvrij te maken. Voorheen gebeurde dit pas als een speeltuin gerenoveerd werd. Ook het buitenterrein bij sporthal Biga is op verzoek van de nabijgelegen school rookvrij gemaakt. Om rookvrij te promoten is in september 2022 een filmpje opgenomen en geplaatst op de website (https://www.youtube.com/watch?v=Nff0T_Wo0F8), waarbij we laten zien wat ons doel is en hoe we organisaties/inwoners hierbij kunnen ondersteunen. Alle coalitiepartners van de praktijkgroepen Kansrijke Start werken met de materialen uit de Toolkit Rookvrije Start, zodat ze makkelijker het gesprek aan kunnen gaan met (aanstaande) ouders over stoppen met roken.
Alle scholen en kinderopvang zijn samen met de gezondheidsmakelaar jeugd actief geweest op diverse thema’s van gezonde school:
- voeding
- sport en bewegen
- roken en alcohol
- seksualiteit, relaties en diversiteit
- welbevinden
- milieu & natuur
Op alle scholen is in gesprek extra aandacht geweest voor het thema welbevinden. Het voortgezet onderwijs is gestart met de aanpak Helder. Een gezamenlijke aanpak van scholen, GGD en Iriszorg tegen middelen gebruik.

Alle kinderen krijgen vanaf hun jongste jaren ondersteuning als zij problemen hebben bij het opgroeien.
1.4.2
Stand van zaken Voorjaarsnota
De gemeentelijke website is aangepast. Er is nu een aparte pagina over opvoeden en opgroeien, waar ouders overzichtelijk allerlei informatie kunnen vinden. https://www.bergendal.nl/opvoeden-en-opgroeien-wat-zijn-de-mogelijkheden
Forte Thuis heeft voldoende vrijwilligers om alle gezinnen te begeleiden die dit nodig hebben. Zo’n 8 gezinnen worden momenteel begeleid.
De peutercafés zijn eindelijk weer van start gegaan. Door de coronamaatregelen konden deze activiteiten de afgelopen 2 jaar niet doorgaan.
Stand van zaken Jaarrekening
Kansrijke start is na de zomer ook gestart in de polder, hierdoor hebben we een gemeente dekkend aanbod. Er zijn nu twee netwerken actief, die (aanstaande) ouders in een kwetsbare situatie ondersteunen bij het ouderschap en zo investeren in een goede start voor elk kind. Hoewel er met de partners een gedeeltelijke overlap is tussen de coalitie ‘Kansrijke start polder’ en de coalitie ‘Groesbeek’ zijn er ook nieuwe partners aangesloten. Hierdoor is er een grote kwaliteitsslag gemaakt in het op de hoogte brengen van de bestaande interventies en het leggen van verbinding met elkaar.
In 2022 zijn we met 3 werkgroepen gestart. Eén (beleids-)groep waarin de landelijke en regionale ontwikkelingen rondom de geboortezorg en het jonge kind worden besproken en (samenwerkings)afspraken worden gemaakt. En twee praktijkgroepen (Groesbeek en polder) waarin professionals casuïstiek bespreken en hierop acties uitzetten. Professionals van buiten de coalitie, kunnen incidenteel aansluiten als zij een casus willen inbrengen. Dit sluit allemaal aan bij '1 gezin, 1 plan'.
Verder vond in 2022 opvoedingsondersteuning via verschillende organisaties plaats. Steeds wordt gekeken wat het best passend is. Via de GGD hebben 4 gezinnen video home training en 15 gezinnen lichte hulp gehad. Forte Thuis heeft 14 gezinnen begeleid. Door deze vroegtijdige en korte ondersteuning wordt voorkomen dat zwaardere zorg nodig is. De praktijk leert dat gezinnen samen met hun sociaal netwerk na deze ondersteuning weer zelfstandig verder kunnen.
In 2022 zijn Berg en Dal 4 trajecten Nu niet Zwanger ingezet. Verder zijn medewerkers van het sociaal team, GGD, Forte welzijn, Pluryn en Zorgplus opgeleid om gesprekken te voeren over ‘Nu niet Zwanger’. Zij zijn nu aandachtsfunctionaris voor hun organisatie. Bij het Moederkindhuis 24/7 is in december 2022 een voorlichting gegeven aan de jonge moeders over dit thema.
Als vervanging van het project Passende Kinderopvang is in 2022 gestart met de voorbereiding van de pilot Jonge Kind. In deze pilot kijkt een jeugdconsulent in een vroeg stadium mee op de kinderopvang bij kinderen met een zorgvraag. In de herfst is door twee jeugdconsulenten een rondje gemaakt langs alle kinderdagopvang in onze gemeenten om de behoefte te inventariseren. Daaruit is gekomen dat de consulent in deze pilot een coördinerende rol heeft. De consulent geeft bijvoorbeeld tips aan de kinderleidsters hoe om te gaan met het kind in plaats van het kind zelf te behandelen.
Na de coronajaren kon in 2022 eindelijk weer gestart worden met de peutercafés. Deze zijn enthousiast ontvangen, met name in Groesbeek. Peutercafés versterken ouders in het opdoen van sociale contacten met gelijkgestemden en bieden opvoedingsondersteuning, omdat vragen over de opvoeding aan elkaar en aan de begeleidende professional gesteld kunnen worden. Verder is afgelopen jaar geëxperimenteerd met het online geven van de cursus Prenataal Ouderschap. Voorheen werd deze cursus live gegeven, maar de opkomst van (nieuwe) ouders bij de digitale versie bleek groter. De mogelijkheid om het voortaan online te doen wordt nu onderzocht.

Kinderen kunnen onbelemmerd onderwijs volgen.
1.4.3
Stand van zaken Voorjaarsnota
Er is een hulpmiddel bij het beschikken van Individuele Zorg Binnen Onderwijs (IZBO) opgesteld en gedeeld met verschillende scholen in onze gemeente en in de regio Rijk van Nijmegen. Dit helpt om jeugdhulp in de verschillende gemeenten en op de verschillende scholen op dezelfde manier te beschikken. We evalueren het gebruik van het hulpmiddel regelmatig met samenwerkende partijen.
Door corona hebben veel leerlingen vertraging opgelopen in het leerproces. Naast de cognitieve ontwikkeling staat de sociaal-emotionele ontwikkeling onder druk. De onderwijsachterstanden van de groep die daar risico op loopt, zijn verder vergroot. In dit kader heeft de gemeente vanuit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) middelen van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) ontvangen. De gemeente gaat deze middelen inzetten in de voorschoolse periode, het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. In het voorjaar van 2022 is hiervoor een plan vastgesteld. In de periode april 2022 tot december 2023 worden deze middelen ingezet om achterstanden in te halen. Het doel is samen met scholen en lokale partners in Berg en Dal de ontwikkeling van kinderen en jongeren, onder andere op cognitief én sociaal emotioneel vlak, een extra stimulans te geven.
Stand van zaken Jaarrekening
In 2022 is in de regio Rijk van Nijmegen gestart met een pilot op meerdere scholen. Het doel van deze pilot is om te onderzoeken of bepaalde zorg in het speciaal onderwijs collectief kan worden ingekocht. Door collectief zorg in te kopen heb je te maken met minder verschillende zorgaanbieders, waardoor de klassen meer dezelfde gezichten te zien zijn. Dat werkt bij deze kwetsbare doelgroep. Collectieve inkoop zorgt voor eenduidig aanbod voor kinderen en ouders, maar ook voor tijdsbesparing voor de scholen, de gemeenten en de zorgaanbieders. Daarmee is het kostenbesparend. Een eerste tussenevaluatie van de pilot was positief, maar om tot een conclusie te komen heeft het nog meer tijd en rekenwerk nodig.
Vanuit het Nationaal programma onderwijs is ingezet op een aantal projecten. Voor het voortgezet onderwijs zijn op het Montessori college en de Notre Dame jongerenwerkers gestart en is ingezet op extra schoolmaatschappelijk werk. Er wordt ingezet op de ondersteuning van kinderen en gezinnen in de leeftijd van 2 tot 8 jaar en een soepele overgang van de voor en vroegschoolse periode naar het primair onderwijs. Ook zijn de eerste stappen gezet voor het schrijven van een gemeentelijke visie op inclusief onderwijs. Deze zal in 2023 worden vastgesteld en als basis dienen voor de gemeentelijke onderwijsagenda.

Ieder kind gaat naar school of heeft een passend toekomstperspectief. Schooluitval wordt zo veel mogelijk voorkomen.
1.4.4
Stand van zaken Voorjaarsnota
Begin 2022 is er een regionale bijeenkomst geweest met de contactpersonen van de lokale wijkteams van de gemeenten en schoolmaatschappelijk werkers op de MBO scholen. Hier zijn samenwerkingsafspraken gemaakt. In 2022 volgen meer bijeenkomsten, waarin de verschillende thema’s op het gebied van samenwerking besproken worden, mede door het bespreken van casussen.
Voor het voortgezet onderwijs zijn er bijeenkomsten met contactpersonen van de lokale wijkteams van de gemeenten waarvan de meeste leerlingen op een bepaalde school zitten. Dit is per school georganiseerd. Wij zijn aangesloten bij bijeenkomsten met het Nôtre Dame des Anges, Montessori College Groesbeek, het PRO-College samen met het Mondial en Pontem College.
Voor de pilot beschikkingsvrije jeugdhulp zijn we begonnen met een inventarisatie van de jeugdhulp die de jeugdigen op de betreffende scholen nu ontvangen. Met deze informatie kunnen we beoordelen wat er op elke school nodig is en hoe we dat in een collectieve regeling kunnen organiseren.
Stand van zaken Jaarrekening
Vanaf 2022 bundelen we de krachten vanuit twee regionale aanpakken; het vsv-programma 2021-2024 en de aanpak jeugdwerkgelegenheid. In de regio Rijk van Nijmegen zijn deze aanpakken op elkaar aangesloten in één overkoepelende aanpak ‘jongeren naar school of werk’. Het uitgangspunt voor deze aanpak is de jongere. We streven naar één doorlopende loopbaan 12-27 jaar en een goed toekomstperspectief voor iedere jongere. Vanaf schooljaar 2022-2023 is de stuurgroep vsv verbreed tot de stuurgroep ‘jongeren naar school of werk'. In de regio zien we dat over de jaren 2021-2022 het verzuim (absoluut en relatief) onder jongeren (5-16 jaar) is toegenomen, we denken dat dit te maken heeft met de effecten van corona. In de leeftijdscategorie 16-18 jaar zien we een daling, maar bij 18-23 jaar weer een toename. Dit blijven de komende periode monitoren. Bij 18+ worden redenen voor de oorzaak niet altijd aangegeven. Waar dat wel het geval is spelen discipline en motivatie een rol maar soms is er meer aan de hand, zoals psychische problemen, medische problemen, de thuissituatie of bijv. Faalangst. Met bijna iedere VSV’er is er contact, maar ook oud VSV’ers houden we in beeld tot 23 jaar.
Voor voortgang op extra inzet schoolmaatschappelijk werk, zie onder 1.4.3

We zorgen voor en veilige (thuis)omgeving. Door versterking van de lokale samenwerking voorkomen, stoppen en lossen we zoveel mogelijk huiselijk geweld en kindermishandeling op.
1.4.5
Stand van zaken Voorjaarsnota
Om voor de zomer tot een lokaal plan huiselijk geweld en kindermishandeling (HGKM) te komen vond in februari een inspiratiesessie met professionals plaats. Dit als verdiepingsslag op de inventarisatie bij professionals over welke thema’s binnen HGKM terug moeten komen in de lokale aanpak, die eind oktober is gehouden. Twee thema’s komen, zoals verwacht, duidelijk naar voren: ouderenmishandeling en complexe scheidingen.
Regionaal is een start gemaakt voor het opzetten van een regionaal scheidingsloket: een informatie- en adviespunt voor zowel inwoners als professionals. De website van de gemeente is aangepast waardoor nu ook informatie over echtscheiding makkelijker is te vinden.
In januari is tijdens de netwerklunch sociaal team voorlichting gegeven door de lokale alliantie over oudermishandeling en financieel misbruik bij ouderen. Hoe herken je signalen en wat kun je doen. Ook is via social media en De Rozet aandacht besteed aan dit onderwerp, zodat inwoners beter weten waar ze terechtkunnen als ze vermoedens hebben.
Stand van zaken Jaarrekening
In juli 2022 is de lokale aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling vastgesteld. Dit als aanvulling op de activiteiten van de regionale aanpak. Complexe scheidingen heeft hierin een prominente rol, omdat nog steeds veel kinderen in de problemen komen bij een (v)echtscheiding van hun ouders. Ook het voorkomen van ouderenmishandeling en financieel misbruik van ouderen is een belangrijk thema in de lokale aanpak. Via onze lokale Alliantie (financieel) Veilig Ouder Worden hebben we gezorgd voor voorlichting aan professionals en inwoners, zodat dit onderwerp steeds meer onder de aandacht komt en blijft. O.a. door een voorlichtingskraam bij de vitaliteitsmarkt in oktober (deelname 60) en het geven van een verdiepingscursus voor zorgprofessionals (deelname 11) in onze gemeente in juni 2002.
In 2022 zijn de voorbereidingen gestart om te komen tot een regionaal expertise punt scheiden (REPS). REPS gaat in 2023 van start. Bij het REPS kunnen inwoners (ouders en kinderen) en professionals uit de regio terecht kunnen voor informatie en advies bij scheidingsproblematiek. Daarnaast kunnen professionals via het REPS afstemmen wie het beste aanbod kan bieden. Dit regionale punt wordt de toegangsdeur voor (een deel van) het scheidingsaanbod in de regio.